Klasy testów ograniczników przepięć to tylko połowa i to mniej ważnej informacji o ogranicznikach. A brak prób klasy testu dla tzw. kombinacji  ograniczników oraz wymaganych minimalnych wartości parametrów dla poszczególnych klas testów prowadzi do zamieszania na rynku. Odbija się to na nieświadomym niczego użytkowniku końcowym, który zwyczajnie nie chce być specjalistą od wszystkiego.

Uważny czytelnik normy PN-EN 61643-11: 2013 zauważy, że dla ograniczników przepięć poszczególnych typów pokazane klasy testów nakładają się na siebie.

• Na ograniczniku typu 1 przeprowadza się test klasy I prądem piorunowym I_imp  (10/350 µs),  przeprowadza się również test prądem wyładowczym I_n (8/20 µs), którego wartość powinna być identyczna jak I_imp oczywiście w kiloamperach oraz napięciem U_oc, (1,2/50 µs), to w kilowoltach.
• Na ograniczniku typu 2 przeprowadza się test klasy II prądem wyładowczym I_n (8/20 µs) napięciem U_oc, (1,2/50 µs).
• Z kolei na ograniczniku typu 3 przeprowadza się test klasy III napięciem U_oc, (1,2/50 µs) oraz prądem wyładowczym  I_n (8/20 µs).

Jak z tego widać SPD typu 1 jest badany testami takimi, jak pozostałe!

Ogranicznik może być klasyfikowany przy pomocy większej liczby klas niż jedna.  W tym przypadku wszystkie klasy testów powinny być przeprowadzone. To co najciekawsze: producent deklaruje tylko największą wartość uzyskanego poziomu ochrony i ta wartość ma się pojawić w danych ogranicznika. Tylko!

To co groźne, to producent wybiera wartości prądów w poszczególnych testach, tak więc klasa testu NIC NIE MÓWI! W skrajnym przypadku  ogranicznik typ 1 może być badany tylko prądami o wartościach zaledwie 1kA 10/350 µs!

Idąc tym tropem, można wybrać stosownie niską wartość prądu I_n dla ograniczników warystorowych aby wykazać sympatycznie niski poziom ochrony U_p.  Tą drogą można ukryć słabszej jakości warystory użyte w ograniczniku. Dzięki temu klient otrzyma pozornie znakomity ogranicznik lecz słaby energetycznie. A do tego tani, czyste marzenie.

Szukając skutecznego SPD typu 2 należy porównać nie tylko na U_p lecz również przy jakim prądzie I_n , opisanym krzywą 8/20 µs , jest on uzyskamy. Im większy I_n tym lepszy ogranicznik przy podobnym U_p.

Wracając do SPD typu 1 jest to wykorzystywane przez większość producentów ograniczników, którzy wskazują zgodnie z prawdą,  jest to też ogranicznik typu 2. Jednak taki ogranicznik nie jest w pełni użytecznym ogranicznikiem typu 2. Najważniejszym zadaniem ogranicznika typu 1 jest ochrona przed pożarem.  Ale za to jak bardzo marketingowa jest to informacja?! SPD  typu 1 i SPD typu 2 i SPD typu 3. Trzy w jednym!

Dzięki temu mamy zamieszanie, BRAK klasy testu dla tzw. ograniczników złożonych, kombinowanych, jest wykorzystywany przez marketing.  To samo z brakiem  zalecanego połączenia wewnętrznego  takiej kombinacji ograniczników, czyli schematu połączenia.

W efekcie ogranicznik typu 1 jest często nazywany kombinowanym, choć nie mieści się w definicji zgodnie z PN-EN61643-11, gdzie powinny być połączone dwa RÓŻNE elementy: ucinający i ograniczający.

Osobliwością też normy jest też BRAK wskazań dotyczących sposobu  informowania na stronach katalogowych / stronach danych technicznych o typie ogranicznika, a jest to istotny brak, ponieważ zgodnie z normą badany SPD typu 1 można też nazywać typem 2 jak i 3, w nazwie opisując dla przykładu: t1+t2+t3 i nie ma tu ograniczeń co do inwencji piszącego.

Stąd biedny czytający strony katalogowe różnych dostawców popada w schizofrenię. Prowadzi to też do nieuprawnionego wniosku, że jednym elementem można zbudować skuteczną ochronę. Taka sugestia to kolejna osobliwość wynikająca z normy..

Jest to zwłaszcza nieprawdą w większych kubaturach przekraczających rozmiarem rozdzielnię zasilania. Nie spełnia to zalecenia z normy PN-EN 62305, gdzie mówi się:

na początku każdego z obszarów ochrony sprzętów o określonej kategorii przepięciowej powinien być zainstalowany kolejny, odpowiedni ogranicznik przepięć.

A to wszystko po to aby usunąć efekty pracy maszyn, styczników w pobliży na pracę chronionych urządzeń. W konsekwencji aby skuteczniej chronić.

Oto kolejna pustka stworzona przez twórców normy  na pożytek różnych, nie zawsze uczciwych, dostawców.

Phoenix Contact aby wypełnić tą osobliwą pustkę w normie, również przyjął własną nomenklaturę:

kombinowany to bardzo złożony odgromnik jednoelementowy, często jest bardzo skomplikowany z układem zapłonowym i w katalogu na stronie wyrobu widnieje zapis T1/T2.

Przykład budowy złożonego iskiernika

Kombinacja natomiast, to dwa różne elementy połączone równolegle. Jest to zgodne z definicją z normy i jest to też sprawdzony układ od 20 lat. Taki ogranicznik, dla wyróżnienia tej specyficznej budowy, opisywany jest w materiałach jako T1+T2.

Więcej o kombinacjach ograniczników przepięć mogliście przeczytać TU

Przykład kombinacji ograniczników przepięć dla układu sieci TT/TN-S:

FLT-SEC-T1+T2-3S-350/25-FM i jego schemat ideowy. Widać na schemacie iskierniki wyzwalane i równolegle z nimi połączone warystory.

Warto o tym pamiętać, że kombinacja ograniczników to minimum dwa różne elementy, warto też zawsze zwrócić uwagę na schematy ideowe takich ograniczników.

Kombinacja ograniczników ma tą zaletę, że jest szybszą w stosunku do samodzielnego iskiernika oraz jest nie wrażliwą jak iskiernik na szybkość narostu impulsu. Inna korzystna rzecz to warystor niwelując poziom napięcia na zespole chroni  iskiernik przed niepotrzebnym załączaniem. To oznacza wyższą żywotność drogiego elementu, jakim jest iskiernik.

Wracając do prądów, to warto też mieć w pamięci, że minimalna wartość prądu I_imp ustaloną w normie PN-HD 60364-5-534, jako nie wymagająca analizy zagrożenia, dla SPD typu 1, to wartość 12,5kA 10/350µs na jedno pole ogranicznika. Przy czterech polach jest to 50kA 10/350 µs. To sugeruje, że mniejsze wartości instalowanych samodzielnie ograniczników mogą nie chronić nas skutecznie przed pożarem

Powtórzę raz jeszcze , że warto zwracać uwagę na wartości prądów, przy których prowadzone są badania, dotyczy to szczególnie warystorów, ponieważ zmniejszając wartość prądu I_n uzyskujemy niższe, czyli bardziej oczekiwane poziomy ochrony U_p . Jednak przy większych prądach w instalacji poziom ochrony U_p może szybko przekroczyć odporność  sprzętu prowadząc do jego uszkodzenia.

Warto też sprawdzić potwierdzone świadectwem z akredytowanego laboratorium np. DEKRA, GL spełnianie powyższej normy oraz  to przy jakich wartościach parametrów testów były badane. Phoenix Contact bada swoje odgromniki w zależności od konstrukcji i przeznaczenia przy wybranych prądach np. 25, 35, 50 kA 10/350µs.

Tak oto osobliwości normy PN-EN 61634-11 prowadzą do napływu produktów, które wprowadzają na manowce niczego nie podejrzewających użytkowników, którzy zamierzali chronić swoje mienie.. jak na ironię.