Kontrol panoları veya sistemleri ihraç edildiğinde, endüstriyel prizlerin farklı pin konnektör yapıları nedeniyle sorunlar çıkmaktadır. Farklı pin konektör yapılarının yarattığı sorun yalnız endüstriyel uygulamalara özgü değildir. Hiç, bir otel odasında tıraş makinenizin fişinin prize uymadığını fark ettiğinizde hayal kırıklığı yaşadığınız oldu mu? Bu sorunun neden var olduğu sorusunun cevabı basittir: Geçmişte elektrikli cihazlar ve sistemler doğrudan kablolanmıştı, bugün bildiğimiz fişler yoktu. Özellikle elektrik sistemleri neredeyse sadece kalifiye personel tarafından bağlanırdı.

1970 yılında ilk tek tip çözüm

Günlük yaşamımızda ve iş dünyasında artan elektrifikasyon sonucu elektrikli cihazları bağlamak için basit bir çözüm bulunmalıydı. İlk kullanılabilir çözümü öneren ABD’li mucit ve işadamı Harvey Hubbell oldu. Onun fikri her elektrik tesisatçısının elektriksel bağlantı kurmasını mümkün kılan bir fiş türüydü. Hubbell bu buluşla ilk patentli fişi elde etti. Buluşu hızla daha da gelişti ve 1906’da kurulan IEC’de, dünya çapında bir standardizasyonun birçok avantajı olacağı fark edildi. Kullanılabilir bir çözüm ise ancak 1970 yılında bulunabildi: IEC 60906-1’nin, sadece Brezilya ve Güney Afrika’da piyasaya sürülen N tipi fişi. Mevcut altyapılar nedeniyle diğer ülkelerde kullanımı bu güne kadar mümkün olamamıştır.

Bu nedenle dünyanın dört bir yanındaki endüstriyel işletmeler farklı konnektör pin tiplerini kullanmaya mecburdur. Yüksek ihracat oranına sahip olan bu şirketler hem “yerel” hem de ihracat yapılan ülkede yaygın olan pin tiplerini kullanmaya mecbur kalmaktadır. Ayrıca bakım sırasında panodaki prizin de uyumlu olması gereklidir. Şu anda 14 farklı pin konnektör yapısı vardır: A tipinden N tipine. Bazıları (CF gibi) birlikte gruplandırılabildiğinden, dünyayı elektriksel olarak bağlayan 11 farklı tip olduğu söylenebilir.

Dünya çapında kolay bağlantı

Pek çok üretici kapsamlı bir endüstriyel ray montajlı priz yelpazesi sunmaktadır. Ancak tek sorun farklı geometrilere sahip pin konnektör yapıları değildir. Almanya’da CF tipi standart pin konnektör modelini belirleyen DIN VDE 0620-1 gibi yerel yönetmelik ve standartların gereksinimleri de dikkate alınmalıdır.

Bazı ülke standartları, örneğin İtalya’da (CEI 23-50)ve Büyük Britanya’da (BS1363-1/-2) entegre çocuk koruma (Şekil 2) olarak adlandırılan özelliği gerektirir. Amaç bilinçsiz kullanıcıların prize yanlış bağlantı yapmasını önlemektir. Koruyucu mekanizma; sadece fişin tüm kontakları prize aynı anda itilirse devre dışı kalır. Endüstriyel ortamlarda bu tip önlemlere gerek yoktur çünkü elektrik sistemleri ve kontrol panolarındaki prizler sadece uzman personel tarafından kullanılır. Öte yandan, Polonya Ve Fransa’da, “çocuk emniyetini” şart koşmayan E tipi pin konnektör modeli kullanılır. Dünya çapında, birbirlerinden farklı yaklaşık 15 priz standardı vardır. Bunların voltaj ve amperaj değerleri de aynı değildir. Amperajları 6 ila 20 A arasında değişmektedir.

Şekil 2 Dahili “çocuk kilidi”: E, G ve L tipi soketler entegre bir koruma perdesine sahiptir

Çok sayıda pin konnektör yapısı

Aşağıdaki tabloda ülkelerin çoğunda kullanılan, farklı pin konnektör modelleri ve bunlardan bazılarının kombinasyonları gösterilmektedir:

• AB tipi   Kuzey ve Güney Amerika Bölgesi
• CF tipi   Almanya, Avrupa’nın bir kısmı, Asya’nın bir kısmı
• D tipi    Hindistan, Orta Doğu’nun bazı bölgeleri, Afrika’nın bazı bölgeleri
• E tipi    Fransa, Polonya, Afrika’nın bazı bölgeleri
• G tipi    İngiltere, Afrika’nın bazı bölgeleri
• H tipi    İsrail
• I tipi    Çin, Avustralya
• J tipi    İsviçre
• K tipi    Danimarka
• L tipi    İtalya
• M tipi    Hindistan
• N tipi    Brezilya, Güney Afrika

Phoenix Contact dünya çapında kullanım için tasarlanmış olan ve hem DIN rayına hem de doğrudan  panoya monte edilebilen EO prizleriyle, bu noktada en önemli gereksinimleri karşılayan bir ürün yelpazesi sunmaktadır.  LED göstergeler, anahtarlar, sigortalar veya devre kesiciler olası uygulamaların kapsamını genişletir (Şekil 1 ana resim).

Fişteki LED gösterge besleme voltajının olup olmadığını kullanıcıya görsel olarak bildirir. Ayrıca arızalı bir cihazın sebep olacağı aşırı yükten ve hasardan kaçınmayı mümkün kılan entegre sigortalı prizler de mevcuttur.

Priz entegre bir açma ve kapatma anahtarı ile manuel olarak kapatılabilir. İki cihazın bağlanabildiği Duo tipi ikili prizlerin kablajı kolaydır ve yerden tasarruf edilir. Ayrıca, özellikle Amerikan pazarı için kaçak akım korumalı bir model de mevcuttur. Gri ve yeşil renkli tipler ürün gamını tamamlar.

Şekil 3 Push-in bağlantı: Bu yenilikçi bağlantı teknolojisi (aşağıda) yeni prizlerde de kullanılmaktadır

Tüm modeller standart olarak vidalı bağlantı teknolojisi ile donatılmıştır, ancak yenilikçi push-in bağlantı teknolojisine sahip ürünler de mevcuttur (Şekil 3, ayrıca kutu metnine bakın). Bihazların servis arayüzüne monte edilmesi; bakım ve teşhis sırasında prizlere erişimi kolaylaştırdığından, bakım süresini kısaltır (Şekil 4).

Şekil 4 Kullanışlı servis arayüzleri: EO prizini monte etmenin yanı sıra, sistemlerin bakımını kolaylaştıran RJ45 veya USB gibi başka arayüzlerde mevcuttur

Profesyonel markalama zaman ve maliyet tasarrufu sağlar 

Yeni nesil prizleri etiketlemek için markalama için denenmiş ve test edilmiş baskı sistemlerinden yararlanılabilir. Markalama Clip Project planlama ve markalama yazılımı ile kolaylıkla oluşturulur (Şekil 5). Tüm prizler Clip Project’e komponent olarak eklenmiştir. Clip Project, klemens raylarını planlamakta kullanabileceğiniz planlama yazılımını yüksek performanslı bir markalama yazılımıyla birleştirir. Bu yazılım, mevcut tüm CAE programlarına doğrudan veri alışverişinin yanı sıra tüm proje dokümanlarının oluşturulması da dahil olmak üzere tamamen yeni seçenekler sunar.

Şekil 5 Clip Project yazılımı, üretim siparişlerini dışarıya aktararak, kontrol panosunun tasarımı ve üretimi arasında bir arayüz oluşturur

Push-in teknolojisi

Push-in bağlantı teknolojisi iletkenlerin doğrudan takılabilmesi için tasarlanmıştır: tek telli iletkenleri veya yüksüklü iletkenleri bağlamak için hiçbir alete gerek yoktur. Özel yay profili 0.34 mm² veya daha yüksek kesitli yüksüklü iletkenlerin sadece elle itilerek kolayca bağlantısını sağlar. Gereli olan düşük bağlantı kuvveti kablolamayı önemli ölçüde kolaylaştırır. 0.2 mm²’den itibaren yüksüklü tek telli iletkenleri bağlamak veya takılı olan iletkenleri sökmek için yayı bir buton ile açmak yeterlidir. Klemens içindeki canlı parçalarla temas böylece önlenir.